در گفتگو با یک مدیر مدرسه و مربی پرورشی، یکی در روستا و دیگری در تهران، بر این نکته تأکید شد که کار پرورشی هم مثل آموزش نیازمند بودجه، امکانات و نیروی انسانی باانگیزه است. مقایسه امور تربیتی و پرورشی در یک مدرسه محروم و در یک مدرسه غیرانتفاعی، بر این واقعیت صحه می‌گذارد.
حرف‌های مدیر مدرسه در یکی از روستا‌های کرج
اکرم صفدری، مدیر مدرسه یکی از روستا‌های کرج است. او ۲۰ سال سابقه تدریس در پایه ابتدایی و راهنمایی یک مدرسه دولتی را دارد و حالا یک سال است به عنوان مدیر دبیرستان دخترانه مشغول خدمت است. گفت‌و‌گوی زیر با خانم مدیر است که به سؤالات «جوان» پاسخ داده است.
خانم صفدری مدرسه‌ای که آن را مدیریت می‌کنید چند دانش آموز دارد؟
۱۶۴ دانش‌آموز.
آیا معاون یا مربی پرورشی در مدرسه‌تان دارید؟
بله، اما سن و سالی را گذرانده است و جوان نیست.
چه فعالیت‌هایی در مدرسه انجام می‌شود؟
نماز جماعت وگروه سرود در مناسبت‌ها.
از روند کار راضی هستید؟ چون این برنامه‌ها از سال‌ها پیش انجام می‌شده است و خیلی تازه نیست.
بله، دقیقاً همین طور است، اما بضاعت ما به لحاظ نیروی انسانی و بودجه در همین حد است.
چرا؟
به طور مثال چند روز قبل جلسه‌ای داشتیم، چون می‌خواهیم برای دختران ۹ ساله جشن تکلیف بگیریم، برآورد هزینه برای هر دانش‌آموز حدود ۴۰۰ هزار تومان شد. وقتی این برآورد هزینه را برای آموزش‌و‌پرورش منطقه فرستادیم، آن‌ها گفتند بودجه نداریم. از طرفی خانواده‌ها در این منطقه به لحاظ مالی آنقدر درآمد ندارند که بتوان از آن‌ها توقع داشت. نمازخانه هم مجهز نیست و تهویه ندارد. وقتی برای نماز جماعت می‌رویم کافی است کمی هوا گرم باشد، اصلاً نمی‌شود تحمل کرد.
بیشترین چالش و مشکلات پرورشی بین دانش‌آموزان چیست؟
سطح دینی دانش‌آموزان خیلی بی‌کیفیت شده است. شاید باورتان نشود، بعضی از آن‌ها در این سن هنوز شناختی از امامان‌شان ندارند و نماز خواندن بلد نیستند!
فکر می‌کنید چه رویکردی آن‌ها را جذب برنامه‌های پرورشی می‌کند؟
برنامه‌هایی که همراه با نشاط و شادی باشد. دیدن فیلم و نمایش هم برای‌شان جذاب است، اما موضوعی که خیلی مهم است به کارگیری نیروی پرورشی جوان، علاقه‌مند، باانگیزه و خلاق است. اگر مربی دلسوز باشد و خلاقیت داشته باشد، می‌تواند با کمترین بودجه برنامه‌های متنوع و بانشاطی را برنامه‌ریزی و اجرا کند.
آیا تفاوتی بین فعالیت‌های پرورشی امروز و سال‌های قبل می‌بینید؟
تنوع این دسته از فعالیت‌ها در حال حاضر بیشتر است، اما ذوق و جذابیت‌ها در سال‌های قبل بیشتر بود و اکثر دانش‌آموزان در کار‌های پرورشی شرکت می‌کردند، به خصوص در مناسبت‌های خاص مثل دهه فجر و روز معلم.
مربی پرورشی در یک مدرسه غیرانتفاعی تهران
آمنه‌السادات فیاضی از مربیان پرورشی یکی از مدارس غیرانتفاعی شرق تهران است. او کار پرورشی را وقتی مؤثر می‌داند که به صورت عمقی کار شود، یعنی از صفر تا صد کار از سوی خود دانش‌آموزان با شور و نشاط انجام شود. این معاون پرورشی در گفتگو با «جوان» به سؤالاتی پیرامون فعالیت‌های پرورشی آن مدرسه پاسخ داده است که می‌خوانید.
خانم فیاضی چند سال سابقه کار دارید؟
هشت سال و در این سال‌ها مربی پرورشی بوده‌ام.
مدرسه شما غیرانتفاعی است و معمولاً خانواده‌ها از این نوع مدارس بیشتر انتظار نمره بالا دارند، نگاه و نظر مدیر مدرسه نسبت به فعالیت‌های پرورشی چیست؟ آیا او تحت تأثیر انتظار خانواده‌ها نگاه تک‌بعدی به آموزش دارد؟
خیر، اتفاقاً نگاه او نگاه مثبتی است و از جمله پشتوانه‌های محکم در کار‌های پرورشی هستند. تقریباً با همه برنامه و فعالیت‌های پیشنهادی موافقت می‌کنند، مگر مشکلی در محتوا باشد.
ذائقه دانش‌آموزان در کار‌های پرورشی چگونه است؟ آن‌ها چه برنامه‌هایی را می‌پسندند؟
آن‌ها دوست دارند فعالیت‌های شاد و پرنشاط همراه با پژوهش را دوست دارند. مهم‌تر اینکه دوست دارند همه برنامه‌ها از صفر تا صد با مشارکت خودشان باشد، البته کار پرورشی درست هم همین است.
پس رویکردتان در انجام برنامه‌ها همین است؟
بله. برای هر برنامه سعی می‌کنیم کل کار‌ها از سوی خود دانش‌آموزان انجام شود. هم نشاط داشته باشد و هم یادگیری. وقتی خود بچه‌ها در اجرا و محتوا دخیل می‌شوند، هم حضور بیشتری پیدا می‌کنند و هم جذب حداکثری برای ما دارد.
آیا برنامه‌ها تنوع دارد؟
بله. هم اردو داریم و هم گعده یا همان کارگروه‌های پرورشی. متناسب با هر مناسبتی هم برنامه داریم.
چقدر فعالیت‌های پرورشی را در یادگیری منابع درسی دانش‌آموزان مؤثر می‌دانید؟
به جرئت می‌توانم بگویم حدود ۸۰ درصد فعالیت‌های پرورشی روی درس و یادگیری دانش‌آموزان مؤثر است. وقتی روح آدم نشاط داشته باشد، هر ناممکنی را ممکن می‌کند.
آیا خاطره‌ای از تأثیر فعالیت‌های پرورشی دارید؟
بله. چند سال قبل در جلسه مشاوره مدرسه مشخص شد یکی از دانش‌آموزان ارتباط‌گیری ضعیفی دارد و دوست‌یابی برای او سخت است. سعی کردیم او را در فعالیت‌های پرورشی مثل گروه سرود مشارکت دهیم. همین باعث شد کم‌رویی را کنار بگذارد و با صحبت و بحث‌های مختلف دوستان زیادی را انتخاب کند، البته در تمامی این مراحل خانواده آن دانش‌آموز در جریان بودند و آن‌ها هم کمک زیادی کردند.
چه مشکلی در رویکرد فعالیت‌های پرورشی مدارس می‌بینید؟
کار به صورت عمقی نیست. بعضی مدارس کار‌ها را مطابق بخشنامه‌ای که آمده است، انجام می‌دهند. گاهی صرف آماردادن هدف است که واقعاً جای تأسف دارد.
این کار چه عواقبی می‌تواند داشته باشد؟
ممکن است دانش‌آموزان به لحاظ اعتقادی رشد خوبی نکنند و کار‌ها را مهارتی یاد نگیرند.
چه پیشنهادی دارید؟
همانطور که برای مربیان آموزشی تخصص مهم است، مربیان مرتبط با فعالیت‌های پرورشی باید استخدام شوند، به خصوص این روز‌ها که صحبت از جذب مربیان پرورشی است باید این نکته مورد توجه قرار گیرد. این موضوع را جدی بگیریم که فعالیت‌های پرورشی در رتبه بالاتری از آموزش قرار دارد، چراکه با پرورش می‌توان عدم‌علاقه به درس را مداوا کرد. با این نگرش به جرئت می‌توان گفت عمده مشکلات آموزشی دانش‌آموزان نیز حل خواهد شد.