کتاب کهنه جنگ، خلیل موتوری، بابا خلیل و برادر خلیل، همه و همه در یک خلیل جمع میشوند، شهید خلیل حسنبیگی. متولد ۲۸ مرداد ماه ۱۳۳۲ و بار سفر بسته ۲۵ دی ماه ۱۳۶۵. ۳۳ سال گشت و گذار در کوچهپسکوچههای دنیا که به اذعان اکثر همرکابانش، لحظهای از تغییر و رشد خالی نشد. ۳۳ سالی که اینبار از دوربین قلم الهام باقری روایت شده و از دل چاپخانه سوره مهر راهی بازار گشته است.
قبل از ورود به پروسه تشریح اثر لازم است مروری بر توضیحات نویسنده اندراحوالات نحوه شکلگیری کتاب داشته باشیم: «کوتاه سخن اینکه خاطرات و دلگفتهها از اطرافیان شهید را شنیدم، خواندم و جمعآوری کردم. هر جا که تضادی در روایتها مشاهده میشد، سعی میکردم با تحقیق بیشتر به روایت صحیح نزدیک شوم… آنها که دستی به قلم دارند، میدانند که نوشتن یک زندگینامه داستانی در کنار حفظ جذابیتهای یک روایت داستانی و درگیر تخیلات نشدن و روایت صحیح آنچه در واقع بوده است، کار را برای نویسنده کمی پیچیده و دشوار میکند. در این کتاب، تمامی خاطرات به صورت داستانی پردازش شده است و فقط یک روایت خام نیست.»
نویسنده در مقدمه روی این نکته تأکید دارد که به وسیله جستوجو کردن در منابع مستند و زیرورو کردن خاطرات، به یک گزارش مستند و چکشکاریشده رسیده و سپس به وسیله پرداختی داستانی، به اثر سر و شکل داده. اما با مرور کتاب نتیجهای غیر از این دو خطی به دست میآید. غیر از مقدمه و سه پپوست پایانی، کتاب از هفت فصل تشکیل شده. در پاورقی ابتدای هر فصل، نویسنده شناسنامهای از راوی فصل ارائه میکند و سپس مخاطب وارد ماجرا میشود. در پنج فصل ابتدایی، سوژه از زاویه نگاه مادر، خواهر، همسر و برادر رضاعی شهید روایت میشود و به جز فصل دوم و پنجم که کمی به چند پارگی ابتلا پیدا میکنند، سبک و سیاق همانی است که نویسنده اشاره کرده؛ روایتی شبهداستانی که بنایش روی مستندات استوار است. اما از فصل ششم، شیوه روایتگری تغییر میکند. در فصل ششم که از قضا بلندترین فصل کتاب هم است، تقریباً از اواسط فصل از ساحت قصه خارج و به جایی در قلمرو خاطرات وارد میشویم. دیگر نه اشخاص پرداخت دارند و نه در پسپرده روایت پیرنگ و نخی دیده میشود. در فصل هفتم هم روایت خودش را مقداری به قلمرو قصهشدن نزدیک میکند ولی دوباره همان آش و کاسه را تحویل خواننده میدهد که در فصل قبلی داده بود. در نحوه چینش فصول، توالی زمانی، ماهانه و سالانه در نظر گرفته نشده، ولی به طور کلی ابتدا به امر کودکی و نوجوانی و سپس جوانی شهید ترسیم شده است، البته اینگونه به نظر میرسد که از قبل این توالی زمانی، اثر، روند تکامل شخصیت شهید را نیز به تصویر میکشد. به گونهای که در پایان کتاب، سیر تحولات شخصیتی شهید در کودکی، نوجوانی و جوانی برای مخاطب کاملاً روشن میشود. در آخر باید عارض شویم که «رفیق» مرکبی از قصه و خاطره است که میخواهد تمثال جامعی از شهید خلیل حسنبیگی باشد و اگر به آثار داستانی و مکتوبات خاطرهمحور در اتمسفر دفاع مقدس علاقهمند هستید، این اثر در ۱۶۴ صفحه و با قیمت ۶۵ هزارتومان قابل تهیه است.